Het aantal freelancers is de laatste jaren sterk toegenomen. De vrijheid, de variatie en de flexibiliteit die het freelancestatuut biedt, is een tegengewicht voor het moeilijke economische klimaat van vandaag.
Digitale transformatie, hybride werken, agile samenwerken, de zoektocht naar variatie en vrijheid: onze relatie met ons werk is de laatste jaren ingrijpend veranderd. Dit heeft ertoe geleid dat het aantal zelfstandige ondernemers enorm is toegenomen, en dit ondanks de financiële crisis. Er is vandaag zelfs sprake van een ‘freelancisering’ van de economie. Freelancers vertegenwoordigen 20 procent van de actieve ondernemers in België. Volgens cijfers van het RSVZ telt ons land ruim 1,2 miljoen zelfstandigen.
Voordelen
Freelancers zijn in ons land voornamelijk actief in consultancy, IT, communicatie, creatieve beroepen, kunst en theater. Uit een recent rapport van het Malt-platform en de Boston Consulting Group blijkt dat de gemiddelde leeftijd van freelancers in Europa 40 jaar bedraagt. Het verbaast wellicht niet dat ze voor dat statuut kiezen voor de zelfstandigheid, de flexibiliteit en de vrijheid om zelf te kiezen voor wie ze werken. De meerderheid is niet van plan om opnieuw in loondienst te gaan werken.
Twee werelden
Werknemers die twijfelen om de sprong te wagen als freelancer, kunnen beide statuten combineren. Het RSVZ schat het aantal zelfstandigen in bijberoep in België op meer dan 310.000. Bent u werknemer in de privésector? Dan moet u uw loontrekkende activiteit minstens halftijds uitoefenen om als zelfstandige in bijberoep aan de slag te gaan. Voor een ambtenaar is dat minstens 8 maanden of 200 dagen per jaar. Als leerkracht heeft u toegang tot het statuut op voorwaarde dat u minstens 3/5 lesgeeft als statutair, of halftijds als contractueel.
Zelfs als u voor minder dan 50 procent loontrekkende bent, kan uw zelfstandige activiteit als bijberoep beschouwd worden op voorwaarde dat u rechten opbouwt op een rust- of invaliditeitspensioen, of als u in aanmerking komt voor een sociale uitkering.
Formaliteiten
De formaliteiten waaraan u moet voldoen, zijn dezelfde als voor een zelfstandige in hoofdberoep. U moet zich inschrijven bij de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO) en uw ondernemingsnummer aanvragen bij een ondernemingsloket. U moet dan alleen nog uw btw-nummer activeren. U dient zich ook aan te sluiten bij een sociale verzekeringskas voor de betaling van uw sociale bijdragen, zoals pensioen en uitkeringen bij ziekte of invaliditeit.
Sluit u ook aan bij een ziekenfonds of verwittig uw huidig ziekenfonds. Hiermee verzekert u uzelf en uw gezin voor kleine en grote risico’s zoals medische raadplegingen, geneesmiddelen, bepaalde ziektes, hospitalisatie of bevalling. Het is ook verstandig om uw verzekeringen te herbekijken en te optimaliseren met uw makelaar.
Ook studenten en meehelpende echtgenoten
Ook andere categorieën kunnen zelfstandige in bijberoep worden. Eind december 2021 telde ons land volgens het RSVZ 9.114 student-zelfstandigen. Als zij onder een zeker inkomstenniveau blijven, krijgen ze een vrijstelling of vermindering van belastingen en sociale bijdragen. Onder bepaalde voorwaarden behouden ze zelfs het recht op kinderbijslag.
Bent u gehuwd of wettelijk samenwonend? Met het statuut van meehelpende echtgeno(o)t(e) kunt u uw partner helpen bij zijn/haar activiteit als zelfstandige of vrij beroep. U bent dan aan dezelfde verplichtingen onderworpen als de zelfstandige. Als u geboren bent voor 1956, heeft u dezelfde rechten op het vlak van pensioen, kinderbijslag, arbeidsongeschiktheid, gezondheidszorg, invaliditeit of moederschapsverlof. U kunt ook beroepskosten fiscaal in mindering brengen van uw inkomsten. Het is aanbevolen om die prestaties officieel vast te leggen. Daarnaast is het ook een goede gelegenheid om alles in orde te brengen op sociaal, fiscaal en verzekeringsvlak. Aan het statuut van meehelpende echtgeno(o)t(e) zijn voorwaarden verbonden: de hulp moet op regelmatige basis gebeuren en/of minstens 90 dagen per jaar. U mag geen andere beroepsinkomsten ontvangen (of zeer beperkt) en ook geen vervangingsinkomen.