Het aantal aangiften van agressie op het werk bij ambtenaren neemt almaar toe. De agressie is vaak verbaal, maar soms ook fysiek. Welke gevolgen heeft dat voor het slachtoffer? Hoe gaat u ermee om? We brengen de situatie van vandaag in kaart.
- Een koffie met collega's en het gesprek ontaardt al snel in een discussie of zelfs een handgemeen.
- Een politieagent probeert tussenbeide te komen in een gevecht, maar krijgt kniestoten.
- Terwijl ze een patiënt helpt, wordt een verpleegster op de grond gegooid en heeft ze opvolging nodig bij een psychiater.
- Sommige ziekenhuizen bellen minstens één keer per week naar de politie voor versterking.
- Een aanvaller die zijn geduld verliest op de spoeddienst is vaak onder invloed van verdovende middelen.
- Beledigingen, klappen, voorwerpen die gegooid worden ... de spanning maakt zorgpersoneel radeloos, zo meldt de VRT.
Uit een enquête van de christelijke vakbond ACV blijkt dat een op de vier ambtenaren al het slachtoffer zou zijn geweest van geweld op het werk, met lichamelijke verwondingen tot gevolg, of zelfs psychische gevolgen voor ¼ van hen.
Evolutie van agressie op het werk
De nevenschade bij agressie? Stress, angsten, depressie, risico op burn-out ... Dat is wat bleek uit een studie die AXA in 2020 deed bij publieke en private klanten naar arbeidsongevallen die tussen 2015 en 2019 werden aangegeven als gevolg van agressie. Met 23 000 verloren dagen per jaar en een afwezigheidsgraad van meer dan 12 weken in 68% van de gevallen.
Aangiften van agressie tegenover mensen met een publieke functie vormden toen 8% van het totale aantal arbeidsongevallen bij AXA. In 2022 is dat al 12%!
In heel België vielen er volgens het persagentschap Belga in 2022 wekelijks gemiddeld zo'n tien gevallen van verbale en/of fysieke agressie te betreuren bij brandweerlieden of ambulanciers.
“Het huidige klimaat geeft een gevoel van onzekerheid in alle lagen van de bevolking en is een bron van stress, agressie ... Ambtenaren zijn daarvan het doelwit. Resultaat: steeds meer aangiften van agressie in onze diensten. Het geweld slaat toe in gemeenten, politiezones, OCMW's, hulpverleningszones, zorginstellingen ... Het begrip ‘dienstverlening aan personen’ slaagt er niet in om de gemoederen te bedaren ..."
Dave Verschueren, verantwoordelijke schadegevallen bij ongevallen in de openbare sector (AXA Belgium)
Hoe beheert AXA een geval van agressie op het werk?
Voor dit type aangifte van een arbeidsongeval gelden dezelfde aanvaardingscriteria. AXA vraagt echter meestal een politieverslag om bewijzen van de agressie te verzamelen, de omstandigheden te kennen, de aanvallers te identificeren en eventueel juridische stappen te ondernemen.
"Over het algemeen gaat het om lichte lichamelijke verwondingen, maar de psychologische impact kan leiden tot langere afwezigheid. Dat vormt trouwens een groot deel van het aantal gevallen van arbeidsongeschiktheid (34%). Elke betrokkene gaat er anders mee om. Indien nodig wordt psychologische bijstand geboden. Vaak kiest het slachtoffer zijn psycholoog en betaalt hij zijn ereloonnota terug. Wanneer dringende en/of collectieve hulp nodig is, is de begeleiding van AXA Assistance van onschatbare waarde."
Dave Verschueren, verantwoordelijke schadegevallen bij ongevallen in de openbare sector (AXA Belgium)
In samenwerking met andere professionele hulporganisaties zet AXA zich in om slachtoffers te begeleiden en werkt het processen uit om hen te helpen het werk te hervatten (praatgroepen, …).
Voor sommige gewelddaden, zoals die tegen politieagenten in de uitoefening van hun functie, wordt een beroep gedaan op rechtsbijstand. In het voorbeeld van geweld tegen de politie biedt artikel 52 van de wet op het politieambt het juridisch kader. De rechtsbijstandverzekering kan tegemoetkomen in de verdedigingskosten om bij de aansprakelijke derde de schade terug te vorderen die niet door de arbeidsongevallenverzekering wordt vergoed.
Omgaan met agressie op het werk
Bewustwording is een eerste stap. Nog steeds volgens de enquête van AXA:
- heeft drie op de vier klanten geen inventaris van de gevallen van agressie op het werk
- neemt slechts één op de drie klanten het thema agressie op in het onthaal van nieuwe medewerkers
Anticiperen op dat soort gebeurtenissen is mogelijk en nuttig, bijvoorbeeld door aan te stippen wat het risico op agressie op het werk vergroot (activiteiten, plaatsen, momenten) en door de mogelijke doelgroepen bij het personeel te identificeren.
Preventie en opleiding helpen het slachtoffer om de crisis te overwinnen en helpen de organisatie ook om actie te ondernemen. Psychosociale hulp, een recht voor het slachtoffer, kan een lange arbeidsongeschiktheid voorkomen.
Het psychosociale risico van geweld op het werk verdient dus zeker zijn plaats in uw preventieplan.
Hoe reageren op agressie: video
De studie van AXA over agressie op het werk
Agressiegids: een overzicht van de wettelijke vereisten en ons advies voor uw preventieplan