Ondanks het feit dat men sinds de coronapandemie meer aandacht hecht aan mentale gezondheid, kampt nog steeds minstens een kwart van de Belgen met mentale problemen en wordt er nog te weinig beroep gedaan op professionele hulp. Dat is één van de conclusies uit een grootschalige studie in 10 landen, waaronder België, in opdracht van verzekeraar AXA. Toch blijft die professionele hulpverlening van cruciaal belang. Belgen die professionele hulp zochten, loofden in 68% van de gevallen de goede aanpak, tegenover 43% bij Belgen die geen beroep deden op professionele hulp. Tot slot is er extra aandacht nodig voor het mentaal welzijn van jongeren en minderheidsgroepen1. Uit de eerste AXA Mind Health Index, die AXA lanceert samen met de resultaten van de internationale studie en die het mentaal welzijn in een aantal landen monitort, blijkt namelijk dat het mentaal welzijn van Belgische jongeren er veel slechter aan toe is dan bij de oudere bevolkingsgroepen.
- Minstens 1 Belg op 4 heeft mentale problemen (depressie, angst, fobie, trauma).
- 3 op de 10 Belgen zegt hersteld te zijn van een mentaal probleem in het verleden.
- Meer dan de helft van de Belgen kreeg het afgelopen jaar af te rekenen met te veel stress, waarvan de helft in extreme mate.
- 2 op 5 Belgen vindt dat de overheid tijdig ondersteuning biedt aan mensen met mentale problemen. Toch vindt nog steeds 1 op de 4 Belgen (27%) dat de werking van onze gezondheidszorg te traag verloopt.
- Belgen die een beroep hebben gedaan op professionele hulp waren beduidend meer tevreden over de aanpak van hun probleem dan de Belgen die geen professionele hulp zochten. Het taboe rond mentaal welzijn blijft in België groter dan in de rest van Europa.
- AXA Mind Health Index: 17% van de Belgen worstelt met mentale problemen (enkel Verenigd Koninkrijk en Ierland doen nog slechter). Vooral jongeren (18-24j) en mensen die zich identificeren als lid van een minderheidsgroep voelen zich niet goed in hun vel.
Wie met mentale problemen kampt, komt al te vaak terecht op een – lange – wachtlijst voor ze beroep kunnen doen op nodige gezondheidszorg. Een grootschalige studie van verzekeraar AXA bevestigt dit nu zwart op wit: volgens 1 op de 4 (27%) Belgen reageert onze gezondheidszorg te traag om mentale problemen snel en adequaat aan te pakken.
“We wisten dat heel wat mensen lijden onder de gevolgen van mentale problemen zoals depressies. Deze studie toont aan dat de nood echt wel hoog is en dat er nog veel ruimte is voor verbetering. Gezondheid en welzijn zijn bij AXA een echte prioriteit en we zullen onze rol hier in de komende maanden verder versterken. Mentaal welzijn en een sterke veerkracht zijn essentieel voor het goed functioneren van onze maatschappij. We moeten mentale problemen veel sneller kunnen aanpakken dan nu het geval is”, zegt Serge Martin, Head Life & Health AXA België..
Meer dan helft van de Belgen kampt met stress
De behoefte aan een snelle en adequate zorgverlening was nooit groter. Volgens de AXA-studie geeft 54% van de respondenten aan het afgelopen jaar te veel stress gehad te hebben. Als gevraagd wordt om het niveau van stress weer te geven op een schaal van 0 tot 10 (0 is geen stress, 10 heel veel stress) geeft 54% van de Belgen een score van 6 of hoger. 23% geeft zelfs een stressniveau aan van 8 of hoger.
Te veel stress kan nochtans leiden tot mentale problemen: minstens 1 Belg op de 4 kampt op dit moment met een mentaal probleem, zoals een depressie, een angststoornis, een fobie of zelfs posttraumatische stress. Depressies komen het vaakst voor: 11% van onze landgenoten kampt hiermee. Het Europese gemiddelde ligt met 14% iets hoger, vooral aangedreven door Duitsland, Ierland en het Verenigd Koninkrijk.
Depressies zijn in België dus het meest voorkomende mentale probleem: 30% van de respondenten geeft aan ooit al een depressie gehad te hebben maar nu te zijn genezen. Van deze groep geeft 13% aan er niet goed voor behandeld te zijn geweest en 27% zegt dat de behandeling beter had gekund. 60% van de respondenten vond dus dat hij een goede behandeling had genoten. Bij Belgen die professionele hulp hadden gezocht, waren bijna 7 op 10 mensen tevreden over hun behandeling. Wie geen professionele hulp zocht, was over het algemeen veel minder tevreden, met slechts iets meer dan 4 op 10 tevreden respondenten.
“We merken hier dat er nog veel progressie kan gemaakt worden, zeker als bijna 4 op de 10 mensen zeggen dat de behandeling niet goed was of beter kon. Volgens de cijfers is een professionele begeleiding met goede opvolging cruciaal voor een optimaal herstel van mensen met mentale problemen”, aldus Serge Martin, Head Life & Health AXA België.
Stigma rond mentaal welzijn in België groter dan in rest van Europa
Van de respondenten antwoordt 29% dat het taboe rond mentale problemen nog helemaal niet verdwenen is. Voor amper 22% van de Belgen is het stigma wel aan het verdwijnen, terwijl het Europees gemiddelde daar met 31% flink hoger ligt. Dit toont aan dat er nog veel werk aan de winkel is om de problematiek verder bespreekbaar te maken in België.
De studie toont nog een interessant verband: Belgen die kampen met te veel stress, hebben een negatiever beeld over mentale problemen. 33% van de Belgen met een hoog stressniveau is van mening dat het taboe blijft, terwijl dat maar 24% is bij mensen met een lager stressniveau.
Goede work-life balans
Als het gaat over het evenwicht tussen werk en privé geeft 56% van de Belgen aan over een goede ‘work life’-balans te beschikken. België zit daar boven het Europees gemiddelde: 50%.
Ruim een derde (37%) van de respondenten geeft aan dat het bedrijf waar ze werken goede ondersteuning biedt wat betreft hun geestelijke gezondheid. Toch is er ook een groep van 27% die niet van mening is dat de werkgever voldoende inspanningen levert om de mentale gezondheid te bevorderen. Werknemers die zich ondersteund voelen op vlak van mentaal welzijn, zijn trouwens dubbel zo vaak gelukkig en blij. 44% vindt dat de werkgever zeker nog extra inspanningen mag doen op vlak van mentaal welzijn.
AXA Mind Health Index
Met de AXA Mind Health Index lanceert AXA een index om het mentaal welzijn van de bevolking te monitoren in een aantal landen, waaronder ook België. De index meet gedurende de komende 5 jaar het mentaal welzijn op basis van hoe mensen zich voelen, hun levensstijl en externe omgevingsfactoren (waar ze minder controle op hebben) zoals het gezondheidszorgsysteem. Het doel van de index is om ruim op voorhand potentiële problemen met betrekking tot mentaal welzijn in kaart te brengen.
De bevolking wordt vervolgens ingedeeld in 4 categorieën:
- Floreren (flourishing): mensen die sterk scoren op het vlak van mentaal welzijn.
- Zelfredzaam (getting by): mensen die over het algemeen tevreden zijn, maar niet floreren.
- Blokkeren (languishing): mensen die niet op volle capaciteit functioneren, die ongemotiveerd zijn en een risico lopen op depressie.
- Worstelen (struggling): mensen die het emotioneel zwaar hebben en psychosociale stoornissen vertonen.
Op dit moment zit 24% van de Belgen in de categorie ‘floreren’, 33% in ‘zelfredzaam’, 26% in ‘blokkeren’ en 17% in ‘struggling’. Enkel het Verenigd Koninkrijk (24%) en Ierland (19%) tellen meer mensen in de categorie ‘struggling’. Spanje, Italië, Frankrijk en Zwitserland scoren beter dan ons land.
Jongeren en mensen die zich identificeren met een minderheidsgroep hebben meer last van negatieve gevoelens
Uit de index blijkt verder nog dat mentale gezondheid sterk verband houdt met de leeftijdscategorie waartoe mensen behoren.
In de leeftijdsgroep 65-75j. zit 45% van de mensen in de ‘fleur van zijn leven’ (flourishing). Van de 18- tot 24-jarigen geeft slechts een kleine minderheid van 13% aan in de ‘fleur van zijn leven’ te zitten. Bijna twee derde (63%) zegt te ‘blokkeren’ of te ‘worstelen’. Dus: hoe jonger, hoe minder groot de kans dat je je volledig gelukkig voelt.
Deze trend zien we ook als we kijken naar de andere kant van het spectrum, met name welke mensen ‘worstelen met emotionele problemen’ (struggling). Maar liefst 26% van de groep 18- tot 24-jarigen erkent dat dit het geval is. In geen enkele andere leeftijdscategorie ligt dat cijfer zo hoog. Bij de 65-75 jarigen geeft amper 6% van de Belgen aan te worstelen met mentale problemen. Dus opnieuw: hoe jonger, hoe groter de kans voor een negatief mentaal welzijn.
“Het is problematisch om te zien hoeveel jongeren last hebben van een negatief mentaal welzijn. Dit is iets waar we als samenleving dringend moeten aan werken. De jongeren van vandaag zijn immers onze toekomst. Het is onze morele plicht om zorg te dragen voor de jongeren en ervoor te zorgen dat ze zich goed in hun vel voelen”, aldus nog Serge Martin, Head Life & Health AXA Belgium.
Ook het deel uitmaken van een minderheid, al dan niet zelf gepercipieerd, heeft een grote impact op hoe de mensen zich voelen. Van de mensen die zich identificeren met een minderheidsgroep worstelt of blokkeert maar liefst 68%, dit tegenover 27% bij wie zich niet identificeert met een minderheid.
