Klimaatverandering blijft wereldwijd risico nummer één, geopolitieke instabiliteit baart Belgen grote zorgen

Voor de 12e editie van het Future Risk Report van AXA werden 3.600 experts en 23.000 burgers uit 57 verschillende landen bevraagd over opkomende risico’s. Wereldwijd stijgt het kwetsbaarheidsgevoel (95%) en voor het derde jaar op rij halen experts klimaatverandering, geopolitieke instabiliteit en cyberveiligheid aan als de drie belangrijkste risico’s. Voor het grote publiek zijn de drie grootste zorgen klimaatverandering, nieuwe veiligheidsdreigingen en terrorisme, en cyberveiligheid. België onderscheidt zich doordat de bezorgdheid over geopolitieke spanningen groter is dan in de rest van Europa – en zelfs wereldwijd.

Dit jaar legt het onderzoek bloot hoe sociale versnippering de kwetsbaarheid van de wereld tegenover risico’s versterkt. Doordat deze mondiale polycrisis verergert, neemt het vertrouwen in de overheid af, terwijl de ongeziene opkomst van technologische risico’s het risicobeheer en de besluitvorming complexer maakt.

Om preventie te bevorderen en besluitvorming te ondersteunen, biedt het Future Risk Report beleidsmakers, bedrijfsleiders en organisaties inzichten die hen helpen om een mouw te passen aan de opkomende uitdagingen van een wereld die steeds gevaarlijker wordt.

Belangrijkste inzichten uit het rapport

Inzicht nr. 1: Klimaatverandering blijft bovenaan staan, maar andere risico’s worden belangrijker

Voor het vijfde opeenvolgende jaar staat klimaatverandering bovenaan bij de experts, maar de kloof met andere risico’s wordt kleiner. De risico’s op plaats twee (geopolitieke instabiliteit), drie (cyberveiligheid) en vier (maatschappelijke spanningen) naderen het klimaatrisico dit jaar. In Europa – en ook in België – wordt klimaatverandering ingehaald door geopolitieke instabiliteit, terwijl in Afrika cyberveiligheid de voornaamste zorg is. Deze resultaten tonen aan dat het gevoel van een polycrisis steeds groter wordt en benadrukken de nood aan een aanpak van risicobeheer op wereldniveau. Voor het grote publiek blijft de klimaatverandering echter nog steeds het belangrijkste risico.

Inzicht nr. 2: Risico’s kunnen worden aangepakt en verzekeraars spelen daarin een sleutelrol

Een ruime meerderheid van de respondenten – 86% van de experts en 84% van het publiek – is het erover eens dat de risico’s die hen het meest verontrusten deels wel kunnen worden vermeden door betekenisvolle preventieve maatregelen. Wetenschappers en onderzoekers blijven de meest vertrouwde actoren: 78% van de experts en 68% van het publiek rekenen op hun expertise om toekomstige crisissen te beperken, al zijn die cijfers licht gedaald ten opzichte van vorig jaar. Toch blijft 72% van het publiek (net zoals in de vorige editie) overtuigd dat verzekeraars een belangrijke rol spelen bij de bescherming tegen toekomstige risico’s.

In België heeft het publiek weinig vertrouwen in het vermogen van de overheid om bepaalde crisissen aan te pakken, zoals de vervuiling (slechts 24% heeft vertrouwen), terrorisme (29%), de geopolitieke instabiliteit (26%) en risico’s op de biodiversiteit (24%). Slechts 22% van de bevraagde bevolking is ervan overtuigd dat de overheid iets kan doen aan de klimaatverandering. De overheid geniet dan weer wel vertrouwen van de bevolking als het gaat over risico’s door technologie (66% heeft vertrouwen), medische innovaties (55%) en nieuwe regelgevingen (50%).

Inzicht nr. 3: Technologische risico’s groeien in een ongezien tempo

Cyberveiligheid en risico’s ten gevolge van AI & big data – wereldwijd op de 3e en 4e plaats bij de experts – brengen nieuwe uitdagingen met zich mee voor individuen, bedrijven en organisaties. De snelheid waarmee deze technologieën evolueren, beïnvloedt ook de perceptie van andere thema’s: hoewel “ethische risico’s bij technologisch gebruik” en “risico’s van autonome systemen” niet in de top 10 staan, vinden de respondenten die deze thema’s selecteerden veel vaker dat ze “snel opkomen” (54% en 43%, respectievelijk – tien en zeven punten meer dan vorig jaar).

Inzicht nr. 4: Een sprankel hoop in een verdeelde wereld

De samenleving wordt als steeds meer gefragmenteerd ervaren: 59% van het publiek vindt dat hun medeburgers steeds minder dezelfde waarden delen – of zelfs geen enkele. Slechts 12% denkt dat de meeste inwoners van hun land een gelijkaardige visie op de ideale samenleving hebben. Een overweldigende meerderheid van het grote publiek (79%) en van de experts (84%) acht de kans groot dat geopolitieke spanningen kunnen leiden tot een wereldwijde oorlog.

Het gevoel van versnippering neemt toe in België, net als in veel andere Europese landen (Frankrijk, Duitsland, Spanje, Italië en het VK). De factoren die de Belgische en Europese samenleving verdelen, zijn duidelijk: maatschappelijke en economische ongelijkheden en spanningen rond migratie en culturele integratie. (Slechts) 43% van de Belgen denkt een gemeenschappelijke visie te delen met hun landgenoten. Enkel in Frankrijk (39%) ligt dat cijfer nog lager.

Ondanks dat gevoel blijft een ruime meerderheid gehecht aan democratische waarden (72%) en is 67% ervan overtuigd dat beslissingen op internationaal niveau de meest doeltreffende manier zijn om toekomstige risico’s aan te pakken (tegenover 63% vorig jaar).