Aansprakelijkheid op de bouwplaats van aannemers en onderaannemers in de binnen- en buitenafwerking

Sinds 1 januari 2025 heeft het nieuwe Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek de regels voor aansprakelijkheid, wat ook een impact heeft op de aansprakelijkheid op bouwplaatsen. De belangrijkste wijziging? Het einde van de 'quasi-immuniteit' van de onderaannemer. Of u nu hoofdaannemer of onderaannemer in de binnen- en buitenafwerking bent, dit is wat de hervorming concreet verandert voor u in België.

Vóór 1 januari 2025: quasi-immuniteit van de onderaannemer

Vroeger was de regel eenvoudig: de partijen van het contract waren er strikt door gebonden. De eindklant (de bouwheer) had een contract met de hoofdaannemer. De hoofdaannemer had een contract met zijn onderaannemer. Wanneer de onderaannemer een probleem veroorzaakte, kon de klant zich enkel wenden tot de hoofdaannemer, die het enige aanspreekpunt was. De onderaannemer was beschermd tegen vorderingen van de klant, behalve in sommige gevallen, en met name een strafrechtelijk misdrijf. We spraken toen van de 'quasi-immuniteit van de uitvoeringsagent'.

Sinds 2025: rechtstreekse aansprakelijkheid van de onderaannemer

Het nieuwe Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek over de aansprakelijkheid heeft dit principe omgekeerd. De nieuwe regel is duidelijk: de eindklant kan zich voortaan rechtstreeks op de (buitencontractuele) burgerlijke aansprakelijkheid van de onderaannemers beroepen als hij van mening is dat een fout van één van hen hem schade heeft berokkend. Concreet, als een onderaannemer een schade aan de klant veroorzaakt, is de klant niet langer verplicht om via de hoofdaannemer te gaan om schadevergoeding te verkrijgen: hij kan zich rechtstreeks tot de onderaannemer wenden. De bescherming is weggevallen en de onderaannemer is nu meer blootgesteld.

Praktische gevolgen voor de hoofdaannemer

Hoewel hij niet langer als enige aanspreekbaar is, worden de verantwoordelijkheden van de hoofdaannemer verhoogd. Hij moet meer dan ooit:

• Zijn onderaannemers zorgvuldig uitkiezen: hun bekwaamheid en betrouwbaarheid worden directe uitdagingen voor een vlot verloop op de bouwplaats.
• Zijn contracten waterdicht maken: het onderaannemingscontract moet duidelijk de taken, de verplichtingen en de verantwoordelijkheden van elke partij bepalen.
• Een verzekeringsbewijs eisen: het is voortaan van groot belang om aan elke onderaannemer een verzekeringsattest te vragen om na te gaan of hij wel degelijk geldige en toereikende Burgerlijke aansprakelijkheid (BA) verzekeringen heeft.

Praktische gevolgen voor de onderaannemer, ook in de binnen- en buitenafwerking

Voor de onderaannemer betekent deze hervorming een kleine revolutie. Hij kan zich niet meer verschuilen achter het contract van de hoofdaannemer.

• Hij wordt rechtstreeks blootgesteld aan mogelijke vorderingen en geschillen met de eindklant.
• Hij moet nog waakzamer zijn wat betreft de kwaliteit van zijn werk en de naleving van de eisen van goed vakmanschap.
• Aangepaste verzekeringen BA afsluiten en behouden is niet langer een optie, maar een absolute noodzaak om het voortbestaan van zijn activiteit te beschermen.

Hoe uzelf beschermen? Het belang van contracten en verzekeringen

De nieuwe wet is gedeeltelijk van aanvullend recht, wat betekent dat goed opgestelde contracten bepaalde aspecten van deze aansprakelijkheden kunnen aanpassen, zonder echter alles te kunnen uitsluiten, met name niet in geval van lichamelijk letsel of opzettelijke fout. Het is dus ten zeerste aanbevolen om uw modelcontracten te laten nakijken door een jurist. Maar de meest efficiënte bescherming blijft dezelfde voor alle betrokkenen op de bouwplaats: betrouwbare BA-verzekeringen die aangepast zijn aan uw risiconiveau. Het is de beste bescherming om met deze nieuwe juridische context om te gaan en met een gerust hart te kunnen werken.

Samengevat: uw checklist om u aan te passen